Blog

Atopowe zapalenie skóry jest coraz częściej występującą chorobą u zwierząt. Większość przypadków stanowią psy, rzadziej problem dotyka kotów. Atopia jest to dziedziczna skłonność do występowania zapalnych i przebiegających ze świądem zmian skórnych spowodowanych wytwarzaniem przeciwciał skierowanych przeciwko alergenom środowiskowym oraz upośledzenie bariery skórnej, która daje możliwość wnikania alergenom do organizmu. Według najnowszej wiedzy również alergeny pokarmowe mogą doprowadzić do atopowego zapalenia skóry, nie można rozpatrywać więc atopii bez alergii pokarmowej i odwrotnie.

Najczęściej choroba ujawnia się między szóstym miesiącem a trzecim rokiem życia. Charakteryzuje się obecnością świądu oraz wtórnych zmian skórnych. Zmiany obejmują okolicę pyska (skóra wokół warg, oczu), wewnętrzne powierzchnie małżowin usznych, brzuch, pachy i pachwiny, a także skórę przestrzeni międzypalcowych i okolicę odbytu. W zależności od rodzaju alergenu objawy mogą występować cały rok lub tylko sezonowo.
Początkowe objawy są wynikiem świądu (czyli drapania się, ocierania, nadmiernego wylizywania sierści). Pojawia się rumień, wyłysienia, czasami także grudki. Następnie może dochodzić do powikłań bakteryjnych i grzybiczych, co komplikuje przebieg choroby oraz wywołuje szeroki wachlarz objawów dermatologicznych.

Diagnostyka atopii

Diagnostyka atopowego zapalenia skóry opiera się na wywiadzie, badaniu klinicznym oraz wykluczeniu innych chorób. Nie ma uniwersalnego testu pozwalającego jednoznacznie postawić diagnozę. Należy pamiętać, że testy alergiczne zarówno śródskórne, jak i serologiczne (czyli oznaczanie poziomu przeciwciał przeciwko alergenom we krwi), nie stanowią podstawy do postawienia rozpoznania. Dzieje się tak dlatego, że często u zdrowych zwierząt po kontakcie z alergenem występuje wzrost poziomu przeciwciał (reakcja fałszywie dodatnia) i odwrotnie - u zwierząt chorych wynik pozostaje ujemny (reakcja fałszywie ujemna).

Leczenie atopii

Atopia jest chorobą wieloczynnikową i przewlekłą. Całkowite wyleczenie zwierzęcia jest niemożliwe, ma natomiast na celu ograniczenie objawów oraz wydłużenie okresów remisji. Terapia dobierana jest indywidualnie, w zależności od gatunku, wieku, objawów oraz innych czynników. Nie ma uniwersalnego schematu leczenia, który sprawdziłby się u każdego zwierzęcia. Skuteczne leczenie wymaga dużego zaangażowania ze strony lekarza, ale przede wszystkim ze strony opiekuna. Terapia obejmuje zarówno leczenie w fazach ostrych, kiedy dochodzi do pogorszenia stanu, jak i ustalenie planu długoterminowego, które ma za zadanie sprawić aby zwierzak trafiał do lekarza jak najrzadziej. Atopia jest chorobą skomplikowaną i wymaga wielokierunkowego leczenia.

Terapia obejmuje:

Ograniczenie czynników zaostrzających chorobę

• regularne zabezpieczanie przeciwko ektopasożytom, głównie pchłom.
• zmniejszanie ilości alergenów (głównie roztoczy) w środowisku zwierzęcia (regularne pranie legowisk, stosowanie preparatów likwidujących roztocza, np. spray Flee, mrożenie karmy w porcjach na ok. 2 tyg. zaraz po otwarciu nowego worka lub kupowanie małych opakowań).
• odpowiednią dietę (atopia i alergia pokarmowa bardzo często współistnieją) - dieta lecznicza hydrolizowana lub dieta monobiałkowa.
• zwalczanie współistniejących zakażeń bakteryjnych oraz drożdżakowych.

Leczenie stanu zapalnego i świądu

• Przeciwciała monoklonalne - lek najnowszej generacji, zastrzyk podawany pod skórę raz w miesiącu. Bardzo dobry efekt, wygodne stosowanie i szybkie działanie, praktycznie brak skutków ubocznych. Minusem jest dość wysoka cena.
• Oklacytynib - lek podawany w tabletkach codziennie, różna skuteczność. Przeciwwskazany u osobników z chorobami nowotworowymi, może powodować immunosupresję. Przeciwwskazany u zwierząt młodych i o niskiej masie.
• Cyklosporyna - lek do podawania w formie płynu, skuteczność po kilku tygodniach, lek immunosupresyjny, wymaga wykonywania okresowych, kontrolnych badań krwi i moczu. Może wywoływać przejściowe działania niepożądane, m.in. wymioty, biegunkę.
• Glikokortykosterydy - lek w formie tabletek, duża skuteczność i szybkie działanie zarówno p/świądowe jak i p/zapalne. Zaletą jest także niska cena i możliwość ustalenia skutecznej minimalnej dawki. Może wywoływać działania niepożądane, np. zaburzenia żołądkowo-jelitowe, zwiększone łaknienie, picie i oddawanie moczu, jatrogenną nadczynność nadnerczy. W związku z tym wskazane okresowe badania krwi i moczu.

Poza wymienionymi lekami warto wspomnieć o immunoterapii swoistej czyli odczulaniu, które jest jedynym leczeniem przyczynowym. Odbywa się po wykonaniu testów alergicznych i identyfikacji alergenów. Polega na podawaniu odpowiednio przygotowanego dla danego zwierzęcia preparatu (najczęściej iniekcje podskórne). Leczenie jest długotrwałe, pozwala ograniczyć ilość podawanych leków, ale stosowane jako jedyna forma terapii najczęściej nie daje zadowalających efektów. Niepożądaną cechą dla klienta jest wysoka cena tej terapii.
Oprócz leków p/świądowych konieczne są preparaty poprawiające funkcję bariery naskórkowej. Wśród nich podawane są niezbędne nienasycone kwasy tłuszczowe, zarówno w formie doustnej, jak i miejscowej na skórę. Pacjenci z atopowym zapaleniem skóry najczęściej wymagają także indywidualnie dobranej terapii miejscowej, z wykorzystaniem szamponów, emulsji czy spray'ów, które dobierane są odpowiednio do aktualnego stanu skóry. Stosowanie tych środków odgrywa także nieocenioną rolę w przewlekłej podklinicznej fazie choroby.